Waarom stelen mensen? Een diepgaande kijk op de psychologie van diefstal. Er zijn diverse redenen die worden aangevoerd als reden voor diefstal. Zo is er voor de ene sprake van een verslaving en bij de ander lijkt het wel ‘omdat het kan’. Wat voeren mensen eigenlijk aan als reden en is het een legitieme reden of is het altijd slecht?
Iedereen heeft wel eens gehoord van diefstal, en misschien hebben we zelfs persoonlijk te maken gehad met situaties waarin dierbare bezittingen zijn gestolen. Maar waarom stelen mensen eigenlijk? Wat drijft iemand ertoe om iets te nemen wat niet van hen is? In dit artikel duiken we dieper in de menselijke psychologie achter diefstal en proberen we enig inzicht te krijgen in de motieven en factoren die hierbij een rol spelen.
Ik ben omdat wij zijn
In Afrika kent men het spreekwoord ‘ Umuntu Ngumuntu Ngabantu’. Dit betekent ‘Ik ben, omdat wij zijn’. Het gaat over hoe sterk het besef is dat mensen met elkaar zijn verbonden. Dit noemt men Ubuntu. Ubuntu gaat erover dat een identiteit niet op zichzelf staat net als de zin of de zingeving van het leven. Iedereen en alles is met elkaar verbonden.
Annette Nobuntu Mul, initiator van de Ubuntu Society, hoorde ooit het verhaal van iemand die mais stal uit een dorp in Kwazulu Natal. Daarbij zag men de diefstal tijden de dorpsbijeenkomst in alle gelaagdheden. Ja, hij had mais gestolen. Dat was verkeerd, maar hij had ook niet om hulp gevraagd. Dat vond men nog veel erger. Alleen het dorpshoofd noemde nog een grotere misdaad: dat ze niet hadden gezien dat zijn gezin honger had.’
In dit verhaal zit mooi beschreven, hoe je eigenlijk mag kijken naar diefstal en naar wat de motivatie van iemand is geweest en wat wat de context is. Goed of fout is geen zwart of wit.
De drang naar eigendom
Mensen hebben van nature een drang naar bezittingen. Dit kan teruggaan naar onze evolutionaire geschiedenis, waarin het vergaren van hulpbronnen cruciaal was voor overleving. Dit aangeboren verlangen kan leiden tot impulsen om te stelen, vooral wanneer iemand gelooft dat ze niet genoeg middelen hebben.
Sociale druk en status
De moderne maatschappij heeft een sterke nadruk gelegd op materiële bezittingen als een teken van succes en status. Mensen kunnen stelen om zichzelf te voorzien van de nieuwste gadgets, kleding of luxe items, om zo hun sociale status te verhogen en erbij te horen in bepaalde groepen.
Financiële moeilijkheden
In tijden van financiële stress en moeilijkheden kunnen mensen zich gedwongen voelen om te stelen om aan hun basisbehoeften te voldoen. Gebrek aan inkomen, werkloosheid en armoede kunnen iemand in een situatie brengen waarin stelen lijkt als de enige uitweg. Bekijk je het door de bril van Ubuntu dan is het advies dus heel helder: vertel dat je financieel problemen hebt, zoek hulp. Hoe moeilijk dit ook is. Ja, je omgeving heeft wellicht een nog grotere verantwoordelijkheid, als ze je niet zien. Alleen je moet je ook laten zien in deze kwetsbaarheid, als je daar goed uit wilt komen.
Wacht niet tot je in de verleiding komt en een strafrechtadvocaat nodig hebt. Wees als het al zover is eerlijk tegenover de strafrechtadvocaat en volg ook je gevoel over wat echt eerlijk en rechtvaardig is. Ga niet mee in redenen die je hoofd aanhaalt om dat niet te doen.
Lees ook De juiste laptop voor werk en vrije tijd – hier komt het allemaal op neer
Psychologische en emotionele factoren
Sommige individuen ervaren een opwinding wanneer ze dingen stelen. Het gevoel van spanning en adrenaline kan verslavend zijn, waardoor ze keer op keer in de verleiding komen om te stelen, zelfs als ze weten dat het verkeerd is.
Bepaalde psychologische aandoeningen, zoals kleptomanie, kunnen leiden tot dwangmatig stelen. Mensen met kleptomanie voelen een onweerstaanbare drang om te stelen, vaak zonder enige redelijke motivatie. De invloed van leeftijdsgenoten en vrienden kan sterk zijn bij het beïnvloeden van gedrag. Als iemands sociale kring diefstal goedpraat of normaliseert, kan dit leiden tot het kopiëren van dit gedrag om geaccepteerd te worden.
Verslavingen
Verslavingen kunnen een verwoestende invloed hebben op het gedrag van een individu, zelfs tot het punt waarop diefstal een middel wordt om aan de behoeften van de verslaving te voldoen. Neem bijvoorbeeld een persoon die worstelt met een gokverslaving. Deze persoon kan geleidelijk aan in een neerwaartse spiraal terechtkomen, waarbij de drang om te gokken sterker wordt dan hun vermogen om deze drang onder controle te houden.
De gokverslaafde kan beginnen met kleine bedragen in te zetten, maar na verloop van tijd leidt de verslaving tot steeds grotere inzetten en verliezen. Wanneer hun financiële bronnen zijn uitgeput, kan de persoon zich wanhopig voelen om hun gokgewoonten voort te zetten en hun verliezen goed te maken. Dit kan ertoe leiden dat ze beginnen te stelen om geld te krijgen voor gokken, met de hoop om een grote overwinning te behalen die al hun problemen zal oplossen.
Deze cyclus van gokken en stelen kan moeilijk te doorbreken zijn, omdat de verslavingsgevoeligheid de rationele besluitvorming van de persoon aantast. Ze kunnen zich gevangen voelen in een patroon van gedrag dat zowel schadelijk als zelfvernietigend is. Het aanpakken van de onderliggende gokverslaving is cruciaal om dit gedrag te stoppen en de persoon te helpen hun leven weer op de rails te krijgen.
De rol van moraliteit en ethiek
Sommige mensen hebben een verminderd gevoel van schuld of empathie, wat hen minder remmingen geeft bij het stelen. Dit gebrek aan morele verantwoordelijkheid kan leiden tot herhaaldelijke diefstal. Individuen kunnen ook hun daden rationaliseren door overtuigingen zoals “ze hebben het toch niet nodig” of “het is een grote winkel, ze merken het niet eens”. Deze rationalisaties stellen hen in staat om hun geweten te sussen.
Conclusie
Waarom stelen mensen? Zoals we hebben gezien, zijn er tal van psychologische, emotionele, sociale en economische factoren die kunnen bijdragen aan diefstal. Van aangeboren verlangens en sociale druk tot psychologische stoornissen en financiële problemen, het is een complexe kwestie. Begrijpen waarom mensen stelen is een eerste stap naar het aanpakken van deze kwestie en het vinden van manieren om preventie en rehabilitatie te bevorderen.
Lees ook Beveiliging en gemak: Ontdek de voordelen van een video deurbel
